Wielu z nas śni po nocach o bajecznych spadkach bogatych krewnych. Luksusowe jachty, posiadłości, miliony na koncie, drogie samochody czy biżuteria po dalekich przodkach.
Jednak, co zrobić w sytuacji, gdy spadek po bliskim krewnym to nie bajońska “górka” złota, a kolosalny dług, który często przekracza wartość majątku?
Jak przyjąć spadek, by nie spłacać zadłużenia z całym dobrodziejstwem?
Spadek z pułapką! – jak nie odziedziczyć długów
Śmierć bliskiej osoby to rodzinny dramat, a niekiedy również dodatkowy balast finansowy. Bo, gdy zdajesz sobie sprawę, że oprócz domu po zmarłym zostały niespłacone raty za sprzęt RTV czy zaciągnięta pożyczka bądź kredyt zawsze możesz zdecydować się, czy przyjąć spadek z całym dobrodziejstwem inwentarza czy może go odrzucić.
Jednak prawdziwy koszmar rozpoczyna się w momencie, gdy najbliższa rodzina nie ma bladego pojęcia o długach zmarłego ani nie zdaje sobie świadomości, do jakiej wysokości sięgają. Ba – w świetle Kodeksu Cywilnego, długi po swoich bliskich mogą odziedziczyć również małoletni.
Jeden z przepisów mówi, że “dziecko z chwilą poczęcia może być już spadkobiercą, o ile urodzi się żywe”. Zakładają one również dziedziczenie spadku, z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Co oznacza, że kwota nabytego długu obciąża dziecko do wysokości wartości przejętego majątku.
A więc, jeśli dziadek przekaże swoje zadłużenie wnukowi i dodatkowo nie pozostawi po sobie żadnego majątku – to małoletni – choć formalnie dziedziczy dług – nie będzie musiał go spłacać.
Takie zasady do niedawna obowiązywały wyłącznie dzieci. Na szczęście, od 18.10.2015 roku, na mocy zmiany prawa, ukrócono proste dziedziczenie długów wśród dorosłych spadkobierców. Dzięki czemu, są oni chronieni przed zobowiązaniami, o których istnieniu nie wiedzieli.
Dlatego w świetle obowiązującego prawa, potencjalny spadkobierca ma pół roku, by złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzucenia spadku! Tyczy się to wszystkich spadków, które zostały otwarte z datą wprowadzenia nowych przepisów – a więc od 18.10.2015 r.
Dziedziczenie spadku bez testamentu?
Zgodnie z prawem, na mocy ustawy – prawo do dziedziczenia spadku (bez testamentu) posiadają:
- Współmałżonek oraz dzieci (w częściach równych)
- Wnuki (dziedziczą w częściach równych, część przypadającą dziecku spadkodawcy, jeśli nie dożyło ono otwarcia spadku)
- Rodzice w częściach równych (gdy nie posiada współmałżonka, dzieci i wnuków)
- Rodzeństwo
- Dzieci rodzeństwa (dziedziczą w częściach równych to, co przypadłoby bratu lub siostrze spadkodawcy, którzy nie dożyli otwarcia spadku)
- Dziadkowie
- Pasierbowie
- Gmina lub Skarb Państwa
Jak sprawdzić, czy zmarły posiadał dług?
Generalnie – przed podjęciem decyzji o “przyjęciu” lub “odrzuceniu” spadku zawsze warto zaznajomić się z przeszłością zmarłego. Oczywiście, inaczej jest w przypadku spadkodawcy, z którym pozostawałeś w dobrych relacjach, znałeś jego sytuację finansową oraz ewentualne długi i należności.
Jednak często są sytuacje, w których bliscy ukrywają fakt bycia zadłużonym – co prowadzi do tego, że dopiero po śmierci rodzina dowiaduje się o istniejących zobowiązaniach.
Dlatego warto zajrzeć w każdy istotny zakamarek domu zmarłego – do szafek, szuflad, barków, gdzie można znaleźć umowy pożyczek, kredytów, wezwania do zapłaty zaległych rachunków czy ponaglenia od firm windykacyjnych.
O wszelkie zaległości należy także popytać w spółdzielni i we wspólnocie mieszkaniowej, u dostawcy prądu, w gazowni, a także gminie dzięki czemu ustalisz, czy zmarły nie posiadał nieuregulowanych płatności i na bieżąco opłacał wszelkie zobowiązania.
Pamiętaj tylko, że konieczne jest do tego okazanie aktu zgonu!
Zajrzenie do ksiąg wieczystych!
W ostatnim kroku powinieneś obejrzeć księgę wieczystą nieruchomości. Dostęp do niej jest jawny – wystarczy, że znasz numer, którego treść możesz sprawdzić na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Na co powinieneś zwrócić szczególną uwagę?
W dziale 4. księgi wieczystej odnajdziesz hipoteki, jakie ciążą na nieruchomości. Zatrzymaj się także na wzmiankach – są to numerki oznaczające, że do sądu dostarczono wniosek, który nie został jeszcze rozpatrzony!
Taki dokument mógł złożyć komornik, bank, firma pożyczkowa, Urząd Skarbowy, a także osoba prywatna pragnąca zabezpieczyć wierzytelność, na majątku spadkodawcy. Prawo do wzmianek posiada również ZUS. Dowiedz się więcej, jak sprawdzić zadłużenie w ZUS.
UWAŻAJ! Wpis w księdze ma moc wsteczną. Co oznacza, że w momencie jej przeglądania – księga mogła nie zawierać żadnych wzmianek czy wpisów, ale jedynie wnioski o dokonanie wpisów, np. obciążenia hipoteki czy ograniczenia praw rzeczowych.
Mogły zostać one już złożone i jedynie oczekują na ujawnienie – i to z datą wsteczną. Dla nieorientujących się w tej kwestii jest to sytuacja bardzo niebezpieczna!
Bezradność nie jest dobrym doradcą
Długi są dziedziczne – co do tego, nie ma żadnych wątpliwości. Jeśli, więc nie chcesz brać pełnej odpowiedzialności za czyny krewnego możesz odrzucić spadek. Z podjęciem takiej decyzji nie powinieneś mieć problemu tym bardziej, gdy osoba zmarła zostawi po sobie pełną dokumentację, o istniejącym zadłużeniu.
Wówczas dokonaj chłodnej kalkulacji – czy rzeczywiście opłaca Ci się przejąć skromny udział w nieruchomości lub zabytkowe auto, mając w zanadrzu konieczność jakichkolwiek kontaktów z wierzycielami?
Podobnie jest w przypadku, gdy spadkodawca pozostawił po sobie niewielki spadek, a Ty nie masz pewności czy za życia nie zaciągał dodatkowo wysokooprocentowanych pożyczek. Dlatego, jeśli posiadasz jakiekolwiek wątpliwości, co do “nieskazitelnej” sytuacji finansowej zmarłego – sensowną opcją będzie odrzucenie spadku.
Pamiętaj również, że w ciągu wspomnianych 6 miesięcy masz obowiązek przyjąć lub odrzucić spadek. Brak jakiejkolwiek odpowiedzi to nic innego, jak wyrażenie zgody na jego przyjęcie! By temu zapobiec, musisz udać się do notariusza i złożyć odpowiednie oświadczenie. Tylko w ten sposób masz gwarancję ochrony przed wierzycielami czy egzekucją komorniczą!
Odrzucony spadek może przejść na Twoje dzieci!
Niestety, w tym rozwiązaniu jest pewien haczyk! Zrzeczenie się praw do spadku wcale nie oznacza, że masz problem z głowy i następuje zakończenie postępowania spadkowego. W odróżnieniu od przyjęcia spadku z całym inwentarzem, poszukiwani są dalsi spadkobiercy!
Dlatego musisz zadbać o bezpieczeństwo swoich dzieci, by również i one nie odziedziczyły zadłużenia po swoich dziadkach!
Jak to zrobić? Po wcześniejszej zgodzie sądu opiekuńczego, w imieniu małoletniego możesz złożyć specjalne oświadczenie zrzeczenia się praw do spadku. Taki wniosek jest zazwyczaj płatny i wynosi 30-40 zł.
Jak sprawdzić, co odziedziczyłem?
Skontrolowanie zobowiązań spadku jest możliwe – jednak jest to opcja dość skomplikowana. Jeśli chcesz go przyjąć, ale nie orientujesz się w finansach spadkodawcy, wówczas musisz zmierzyć się z dość nie prostym tematem, jakim jest:
- Spis inwentarza przez komornika –
- Podlega on dodatkowej opłacie, w wysokości 50 zł.
- komornik pobiera stałą opłatę w wysokości 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, za każdą rozpoczętą godzinę!
- Samodzielny wykaz inwentarza po spadku – to alternatywne i dość nowe rozwiązanie, które polega na samodzielnym lub z pomocą notariusza określeniem majątku oraz zobowiązań spadkodawcy. Na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości dostępny jest aktualny wzór. Wykaz inwentarza w sądzie jest bezpłatny. Natomiast dokument zatwierdzony u notariusza jest płatny i wynosi 200 zł plus VAT.
Spadek z długami? A może dług uległ przedawnieniu?
Spadkobierca, którzy zgodził się na odziedziczenie spadku z długami bądź dokonuje monitoringu zobowiązań, w pierwszej kolejności powinien sprawdzić datę ich ważności! Bo każdy dług – prędzej czy później ulega przedawnieniu.
Oczywiście przedawniona płatność nadal istnieje (i jeśli chcesz możesz spłacić ją dobrowolnie), ale wierzyciel musi się liczyć z tym, że już nigdy nie odzyska pieniędzy. Przykładowo, długi spadkowe tracą swoją ważność po 10 latach, od dnia zawarcia przez spadkodawcę kredytu lub pożyczki.
Więcej o przedawnieniu długu pod linkiem.
Dziedziczenie długu to niezwykle skomplikowana i odpowiedzialna decyzja, która ma wpływ na dalsze losy Twoje i Twoich najbliższych. Dlatego przed postanowieniem czegokolwiek warto “ochłonąć” i dać sobie trochę czasu do namysłu.
Spadek to nie tylko dziedziczenie fortuny! To również “sieć” wielu ciążących zobowiązań, o których istnieniu musisz mieć świadomość! W takich sytuacjach warto posłużyć się radą specjalistów lub notariusza, a także opracować na kartce “plan działania”, by nie stać się właścicielem zadłużenia, które do Ciebie nie należy!
Czytaj także: Czy dziedziczenia długów można uniknąć
Napisz komentarz