odsetki ustawowe to forma odszkodowania za zwłokę w spłacie świadczeń pieniężnych np. pożyczki, wystawionych faktur lub innych zobowiązań
odsetki podatkowe - zwane również budżetowymi, są to odsetki za nieterminową wpłatę, pobierane od wszystkich podatków i innych należności budżetowych
Kwota zobowiązania
Oprocentowanie
%
Ustalony termin zapłaty
Data faktycznej zapłaty

Kłopoty z terminową spłatą swoich zobowiązań zwykle kończą się naliczeniem odsetek za opóźnienie. Banki czy instytucje pozabankowe nie mogą jednak stosować oprocentowania według własnego uznania.

Kwestia wysokości odsetek usankcjonowana jest prawnie i muszą one wynosić tyle, ile dopuszcza ustawodawstwo. Jaka jest ich wysokość oraz jak obliczyć odsetki ustawowe za opóźnienie?

odsetki ustawowe za opoznienie

Na samym początku warto zdefiniować, czym są odsetki. Najprościej mówiąc, są to należności za używanie czyjegoś kapitału. Tak można scharakteryzować na przykład odsetki kapitałowe.

Zupełnie inna sytuacja następuje jednak wtedy, gdy przekroczy się termin spłaty zobowiązań, na przykład w postaci jednej z rat pożyczki czy kredytu. W takim przypadku instytucja finansowa zaczyna naliczać odsetki ustawowe za opóźnienie.

Mają one charakter karny i ich zadaniem jest wynagrodzenie pożyczkodawcy niewywiązanie się z umowy przez dłużnika.

Dlatego warto szybko i sprawnie regulować swoje długi, ponieważ kwota odsetek wzrasta z dnia na dzień i może po dłuższym czasie osiągnąć trudny do spłacenia poziom.

Firmy bankowe i pozabankowe mogą także doliczyć do ogólnej kwoty długów na przykład koszt monitów, nie mówiąc już o finansowo obciążającej sprawie sądowej, wszczynanej wobec dłużników, którzy miesiącami nie spłacają poszczególnych zobowiązań.

Ile wynoszą odsetki ustawowe za opóźnienie?

Kwestię odsetek za opóźnienia rozstrzyga art. 481 Kodeksu cywilnego1, według którego wierzyciel może domagać się ich nawet wtedy, gdy nie ponosi żadnej szkody z powodu zaległych spłat. Także wydarzenia, na które nie ma wpływu dłużnik, a powodują one opóźnienia, nie są podstawą do zaniechania naliczenia odsetek.

Zobacz: Kto to jest wierzyciel?

Odsetki ustawowe za opóźnienie oblicza się, dodając do sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego 5,5 punktu procentowego. Od 18 marca 2020 roku ta suma jest równa 1,0%, dlatego stawka odsetek za opóźnienie wynosi 6,5% w skali rocznej.

Zapisy prawa pozwalają jednak na ustalenie dwukrotnie wyższej wartości odsetek, stąd aktualnie najwyższa stawka może wynieść 13%, z czego korzystają niektóre instytucje kredytowe i pożyczkowe. Warto pamiętać o tym, że ustawowe odsetki naliczane są już dzień po terminie spłaty zobowiązań.

Wierzyciel nie ma w obowiązku informowania dłużnika o tym, że rozpoczął się okres naliczania odsetek, dlatego należy samemu dbać o te kwestie, uważnie pilnując tego, aby w terminie spłacić każdą ze swoich rat.

Jak obliczyć wysokość odsetek ustawowych?

Gdy zaczyna się przekraczać termin spłaty swoich zobowiązań, warto być świadomym tego, ile wynoszą aktualne odsetki oraz jaki będzie ich koszt w przyszłości, gdy wie się, że dopiero za kilka miesięcy ureguluje się swoje długi. Aby prawidłowo obliczyć wartość odsetek, należy wziąć pod uwagę kwotę należności, ilość dni opóźnienia oraz wysokość odsetek ustawowych.

Obliczenia można wykonać, używając prostego wzoru.

kwota należności x ilość dni opóźnienia x oprocentowanie odsetek ustawowych /365

Nawet gdy dług wystąpił w roku przestępnym, bierze się pod uwagę 365 dni i przez taką ich ilość dzieli się kwotę odsetek. Jednak dużo łatwiejszym sposobem na wykonanie obliczeń, jest skorzystanie z naszego prostego kalkulatora odsetek.

Przygotowane przez nas narzędzie daje możliwość obliczenia trzech typów odsetek. Pierwsza opcja pozwala na sprawdzenie wysokości odsetek ustawowych (stopa procentowa: 6,5%), druga odsetek podatkowych (8%), zaś trzecia odsetek każdego innego rodzaju z dowolnym oprocentowaniem.

Jak korzystać z kalkulatora odsetek?

  • Kalkulator odsetek ustawowych – jest to pierwsza funkcja, dostępną w naszym kalkulatorze, dzięki której możemy z łatwością obliczyć wysokość wierzytelności, które narosły z powodu zwłoki w płatnościach. W celu obliczenia odsetek ustawowych wybieramy odpowiednią opcję w kalkulatorze, wprowadzamy kwotę oraz terminy i klikamy przycisk „oblicz”. Kwota odsetek od razu pojawi się na ekranie.
  • Kalkulator odsetek podatkowych – kolejna opcja, którą udostępnia nasze wygodne narzędzie, daje możliwość obliczenia kwoty związane z zaległościami podatkowymi i wygenerowanymi przez nie odsetkami. Dzięki temu możliwe jest obliczenia na przykład odsetek od podatku VAT, który nie został uregulowany w terminie. Warto pamiętać o tym, że odsetki podatkowe wynoszą więcej niż te ustawowe (o 1%), dlatego zwłoka w płatnościach będzie wiązała się z potrzebą uiszczenia wyższej kwoty karnej. Szybkie uregulowanie swoich zobowiązań jest formą myślenia planowego – niepłacone na przykład przez rok odsetki podatkowe mogą stanowczo obciążyć domowy budżet.
  • Kalkulator dowolnych odsetek – trzecia funkcja w naszym kalkulatorze pozwala obliczyć nam każdy inny rodzaj odsetek niż te wspomniane wyżej. W tym celu wpisujemy do naszego narzędzia kwotę zaległości, czas zwłoki oraz ustalonej podczas umowy oprocentowanie, które według ustawy może wynieść aż 13%. Po naciśnięciu przycisku „oblicz” otrzymamy natychmiast dokładną kwotę odsetek.

Korzystając z różnego rodzaju kredytów i pożyczek, warto regularnie używać podobnych narzędzi, takich jak nasz kalkulator, aby nie być po wielu miesiącach zaskoczonym wysokością odsetek, które powoli, choć cierpliwie, rosną z dnia na dzień. W kwestiach finansów zawsze warto zachować czujność, podejmować świadome decyzje, a potem podczas całego okresu spłaty zobowiązań, trzymać rękę na pulsie.

Czy można umorzyć odsetki za opóźnienie?

Istnieje możliwość starania się o umorzenie odsetek za opóźnienie, jednak to wierzyciel podejmuje ostateczną decyzję o zaakceptowaniu lub odrzuceniu tego rodzaju wniosku. Do pisma przewodniego z prośbą o umorzenie warto dołączyć wszelkiego rodzaju materiały, dokumenty, wyciągi z kont i relacje, które potwierdzą trudną sytuację finansową dłużnika.

Jeśli wydarzenia losowe spowodowały opóźnienie w spłacie lub pożyczkobiorcę spotkała tragedia, na przykład w postaci choroby, istnieje szansa na to, że wierzyciel zrezygnuje z pobrania odsetek za opóźnienie. W żadnym razie nie jest to jednak jego obowiązek – wszystko zależy od sytuacji i dobrej woli danej instytucji finansowej.

Jakie są inne rodzaje odsetek?

Poza wspomnianymi już wielokrotnie w tym tekście odsetkami ustawowymi za opóźnienie, które wynoszą 6,5%, a ich maksymalna wartość może osiągnąć 13%, wyróżnić warto także inne typy odsetek, z którymi można się spotkać, działając w rzeczywistości finansowej.

Należą do nich odsetki ustawowe (kapitałowe), odsetki podatkowe oraz odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych. Warto omówić każdy z tych rodzajów należności.

  • Odsetki ustawowe – nazywane inaczej kapitałowymi, naliczane są zawsze, gdy bierze się kredyt bankowy. Spotkać się można z nimi także w przypadku pożyczek prywatnych i tych udzielanych przez instytucje pozabankowe. Ich typowa wysokość wynosi 5%2, jednak ustawodawca pozwala na podniesienie ich do czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym. Aktualnie stopa kredytowa wynosi 1,0%, stąd najwyższa możliwa wartość odsetek ustawowych jest równa 9%. Warto pamiętać o tym, że kredytodawca do odsetek ustawowych może dodać różne kwoty prowizji czy ubezpieczenia, co spowoduje znaczący wzrost kosztów kredytu.
  • Odsetki podatkowe – ten typ odsetek ma charakter karny wobec nieterminowego regulowania opłat podatkowych. Oblicza się go na podstawie dwukrotności podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego i 2%, z tym że ta stawka nie może być niższa niż 8%3. Aktualnie, przy niskich stopach procentowych, przy zastosowaniu tego wzoru wartość odsetek podatkowych wynosiłaby 5%, stąd obowiązująca jest stawka 8%, choć w przypadku podatku celnego może wynieść odpowiednio mniej, czyli 6% lub 4%.
  • Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych – ten rodzaj odsetek nie dotyczy prywatnych pożyczek, lecz tych, które dokonywane są pomiędzy przedsiębiorstwami, na przykład dystrybutorem a sklepem. Ich aktualna wartość wynosi 9% i naliczane są już od pierwszego dnia zwłoki. Należy pamiętać o tym, że ten typ odsetek dotyczy tylko transakcji handlowych związanych z działalnością danych przedsiębiorstw, stąd wszelkie transakcje prywatne czy pozabranżowe nie wchodzą w tym wypadku w grę. Biorąc pod uwagę wysokie oprocentowanie tego rodzaju odsetek oraz spore kwoty, które występują często podczas wymiany handlowej, warto pamiętać o tym, że zobowiązania karne mogą rosnąć w bardzo szybkim tempie. Dwumiesięczne opóźnienie spłaty przy kwocie transakcji opiewającej na 200 000 złotych będzie wiązało się z potrzebą zapłacenia odsetek wyższych niż 3000 złotych.

Źródła:

1. https://www.arslege.pl/odsetki-za-opoznienie-w-spelnianiu-swiadczen-pienieznych/k9/a5019/

2. http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20160000046

3. http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20160000020

4.2/5 - (5 votes)